Nakład z majątku osobistego małżonka na majątek wspólny. Jak go rozliczyć przy podziale majątku?

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 28 czerwca 2017 r. (IV CNP 62/16), w przypadku kiedy małżonek poczynił jakiekolwiek nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny, to podlegają one rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku i w takiej sytuacji przysługuje zasadniczo zwrot połowy wartości.

Sąd Najwyższy analizował sprawę, w której postanowieniem ustalono skład i wartość majątku wspólnego; udziały małżonków w majątku wspólnym były równe, a sąd podzielił majątek w ten sposób, że przyznał jedną nieruchomość wnioskodawcy a drugą uczestniczce, za odpowiednią dopłatą. Jednocześnie uznał, że wnioskodawca poczynił nakład z majątku osobistego na majątek wspólny pokrywając koszty wykonania ogrodzenia i bramy. Sąd Okręgowy, w skutek apelacji, stwierdził, że wnioskodawca poza dokonaniem nakładów na bramę i ogrodzenie, czynił również inne nakłady na majątek wspólny. W związku z powyższym, zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że akceptując dokonany w I instancji podział nieruchomości, dodatkowo zasądził na rzecz wnioskodawcy od uczestniczki zwrot wszystkich poczynionych przez niego nakładów.

Wnioskodawca dokonał bowiem nakładu ze swojego majątku osobistego, pochodzącego z darowizny, uczynionej na jego rzecz przez matkę, na majątek wspólny pokrywając 1/2 ceny nabycia dwóch działek. Strony były zgodne co do tego, że wartość każdej z działek w chwili orzekania wynosiła 62 500 zł, w związku z tym Sąd Okręgowy przyjął dla potrzeb określenia spłaty należnej wnioskodawcy od uczestniczki, że wartość tego nakładu odpowiada obecnie kwocie 62 500 zł. Natomiast łączną wartość nakładów wnioskodawcy, z uwzględnieniem nakładu na pokrycie ceny działek (według cen z daty jego dokonania) ustalił na kwotę 48 820 zł. Jednocześnie przyznał każdemu z byłych małżonków na wyłączną własność jedną działkę o aktualnej wartości 62 500 zł każda. Wartość majątku wspólnego ustalił na kwotę 135 505,90 zł, wnioskodawcy przyznał składniki majątkowe o wartości 68 930,47 zł, a uczestniczce o wartości 66 575,43 zł i zasądził na rzecz uczestniczki dopłatę w kwocie 1177,52 zł oraz zasądził od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kwotę 65 955 zł tytułem zwrotu nakładów.

W ten sposób wnioskodawca otrzymał połowę majątku i zwrot całości nakładu kosztem uczestniczki, zamiast 1/2 nakładu w kwocie 31 500 zł. Nakład zwiększył bowiem majątek uczestniczki jedynie o taką kwotę. Uczestnik, który dokonał nakładu, a któremu nie został przyznany przedmiot majątkowy o zwiększonej w podany sposób wartości powinien otrzymać zwrot całości nakładu, jednak taki stan rzeczy w sprawie nie wystąpił. Sąd Najwyższy uznał, że postanowienie rażąco naruszyło art. 45 k.r.o. w zakresie podwyższającym kwotę tytułem zwrotu przez uczestniczkę nakładów na rzecz wnioskodawcy ponad 34 705 zł.