Sankcja kredytu darmowego
Celem sankcji kredytu darmowego jest pozbawienie kredytodawcy prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu za naruszenie obowiązków informacyjnych. Ustawa wskazuje wyraźnie, że sankcja kredytu darmowego odnosi się oprócz odsetek jedynie do kosztów należnych kredytodawcy.
Sankcja kredytu darmowego pojawiła się w polskim prawodawstwie najpierw w art. 15 Ustawy z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim, a obecnie jej zasady i zakres określa art. 45 Ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Zmiana została spowodowana koniecznością implementacji na polskim gruncie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki (szczególnie art. 23).
Jak wskazuje się w orzecznictwie (m.in. Sąd Okręgowy w Gdańsku, w wyroku z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt XV C 202/19, LEX nr 2984969) celem art. 30 u.k.k. jest zapewnienie konsumentowi łatwego dostępu do informacji na temat warunków udzielonego mu kredytu oraz jego sytuacji prawnej w związku z kredytem. Dokument umowy ma zredukować asymetrię w zakresie informacji na temat sytuacji prawnej między kredytobiorcą a konsumentem (T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2012, art. 35 pkt 1). Jeżeli umowa jest ważna (tzn. uzgodniono minimalne warunki tej umowy), a w dokumencie umowy nie zamieszczono elementów określonych przez art. 30 ust. 1 u.k.k. i elementów tych nie przekazano konsumentowi w inny sposób, kredytodawcę mogą spotkać sankcje o charakterze cywilnoprawnym - sankcja odszkodowawcza, sankcja kredytu darmowego (Zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 lipca 2019 r. V ACa 118/18). Wykładnia językowa art. 45 ust. 1 u.k.k. wskazuje, że skutki związane z sankcją kredytu darmowego powstają - verba legis - "po złożeniu" oświadczenia. Oświadczenie konsumenta uznaje się za złożone z chwilą, gdy doszło do kredytodawcy w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 1 k.c.). Wykonanie uprawnienia ma skutek wsteczny (działanie ex tunc) w tym sensie, że sankcja kredytu darmowego obejmuje - z pewnymi wyjątkami - wszelkie odsetki i inne koszty z tytułu kredytu konsumenckiego, niezależnie od okresu ich naliczania: przed wykonaniem uprawnienia czy po wykonaniu. Powoduje, że odpada podstawa świadczenia w odniesieniu do takich odsetek i kosztów (Zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 lipca 2017 r., sygn. akt V ACa 118/18, LEX nr 2706625).
Podkreśla się, iż sankcja obejmuje wszystkie przychody kredytodawcy związane z kredytem konsumenckim, niezależnie od ich nazwy: odsetki, opłaty, prowizje, składki, koszty itd. (Zob. T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 45, pkt 9). Przepis art. 45 ust. 1 przewiduje dwie grupy sankcjonowanych norm wynikających z przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Sankcjonuje się naruszenie przez przedsiębiorcę obowiązków informacyjnych wobec konsumenta dotyczących formy i treści umowy o kredyt konsumencki (art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1–8, 10, 11, 14–17 i art. 31–33). Sankcja odnosi się również do naruszenia ograniczeń zapewniających ochronę konsumenta przed nadmiernym obciążeniem finansowym w związku z umową o kredyt konsumencki (art. 33a, art. 36a–36c) (Zob. T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 45, teza 22). „Istotną zaletą sankcji kredytu darmowego z punktu widzenia ochrony interesów konsumenta jest występowanie sankcji bez względu na stopień naruszenia wymogów informacyjnych” (Uzasadnienie..., VI kadencja, druk sejm. nr 3596, s. 43).
Chcesz wiedzieć, czy Twoja umowa zawiera uchybienia umożliwiające Ci skorzystanie z sankcji kredytu darmowego ? Zapraszam do kontaktu.